پارچه ها انواع مختلفی دارند که شناخت جنس و کاربرد آنها خالی از لطف نیست. هر پارچه ای ویژگی های خود را دارد. ظرافت و زیبایی پارچه در جلوه و کاربرد پوشاک و لباسی که دوخته می شود تاثیر بسیار زیادی دارد. در طراحی و دوخت لباس از انواع مختلف پارچه استفاده می شود که جلوه نهایی این طراحی به نوع الیاف پارچه بستگی زیادی دارد. نوع آب و هوای منطقه جغرافیایی، فصل، مد روز و عوامل زیادی در انتخاب و کاربرد پارچه های مختلف تاثیر بسیار زیادی دارد. با شناخت انواع پارچه و ویژگی های آنها می توان همیشه بهترین و مناسب ترین انتخاب را داشت. در ادامه به معرفی پارچه های مختلف می پردازیم.
الیافی که پارچه ها از آن ساخته می شوند
به طور کلی می توان الیاف پارچه ها را در سه گروه الیاف گیاهی یا طبیعی، الیاف مصنوعی و پوست حیوانات. تقسیم بندی کرد. در تولید الیاف طبیعی از گیاهان (مثل پنبه) استفاده می شود و الیاف مصنوعی و شیمیایی از مواد پلاستیکی ساخته می شوند. چرم و پوست حیوانات نیز در صنعت پوشاک کاربرد فراوانی دارند.
پارچه با الیاف طبیعی
– پارچه نخی یا پنبه cotton
الیاف طبیعی گیاهی یا همان کتان یا سلولز تار و پود این پارچه را می سازند. کتان ترکیب آلی نامحلول و نرم و کرکی است. پنبه نام آشنای دیگری است که برای این پارچه به کار می برند. الیاف پنبه ای حرارت بدن را در خود نگه نمی دارند و در نتیجه خنک هستند. شستشوی این پارچه آسان و لکه ها به راحتی از روی آن پاک می شوند. نسبت به ساییدگی مقاومت دارند و اگر خوب خشک نشوند بو را در خود نگه می دارند. اصطلاح پارچه نخی هم برای این جنس پارچه به کار برده می شود.
از این پارچه در دوخت انواع پوشاک مثل پیراهن، شلوار، کت، تیشرت، لباس راحتی و … استفاده می شود. پارچه نخی از گذشته کاربرد فراوان داشته و در سال های اخیر هم به دلیل سازگاری با محیط زیست و رویکرد جوامع به حفظ بیشتر طبیعت همچنان از پر مصرف ترین انواع پارچه است.
پارچه نخی هیچ گونه حساسیتی ایجاد نمی کند و ماده سمی یا خطرناکی ندارد.
پارچه نخی زود چروک می شود و اگر با پارچه های رنگی نخی در یک لباس به کار برده شود ممکن است در زمان شست و شو رنگ بگیرد.
– پارچه لنین linen
شاید کمی گیج کننده باشد اما پارچه لنین را با نام کتان هم می شناسند. خصوصیات پارچه لنین شبیه پنبه است و دارای سطحی صاف و درخشنده است. پاک شدن لکه ها و تمیز شدن لنین از پارچه پنبه ای راحت تر است. زودتر از پارچه پنبه ای خشک می شود و انتخاب مناسبی برای حوله است. پارچه لنین الیاف گیاهی با کیفیت دارد و مقاومت آن از پنبه بیشتر است. در تابستان می توان از این پارچه برای پوشاک استفاده کرد چون بسیار نرم و خنک است و هوا را به راحتی از خود عبور می دهد. از این پارچه برای لباس های تابستانی و خانگی استفاده کرد. البته قیمت این پارچه ممکن است کمی بالا به نظر برسد.
– پارچه ساتن satin
در حال حاضر این پارچه از پشم و پنبه ساخته می شود و مانند الیاف ابریشمی جلوه بسیار زیبایی دارد. یک طرف پارچه براق و طرف دیگر آن مات است. پارچه ساتن لیز و ظریف و سبک است. این پارچه در لباس های مجلسی و شب، لباس عروس، لباس زیر زنانه و لباس خواب و موارد این چنینی استفاده می شود. در گذشته پارچه ساتن برای دوخت لباس افراد مرفه بیشتر به کار می رفت. اما نگهداری این پارچه کمی مشکل است و به راحتی نخ کش می شود شست و شوی آن باید با دقت انجام شود. پارچه ساتن انواع مختلفی دارد مثل ساتن ابریشم، ساتن زیر آستری، ساتن فرانسوی و امریکایی.
– پارچه کرپ crepe
پارچه کرپ دارای الیاف سبک و پیچ خورده است که سطحی ناهموار دارد و چروک نمی شود. در این پارچه از الیاف پنبه، ابریشم، پشم و الیاف مصنوعی استفاده می شود. پارچه کرپ را می توان برای تولید کت و شلوار، مانتو و روپوش، شال، روسری، شلوار، بلوغ، پیراهن و دامن استفاده کرد. چروک نشدن این پارچه باعث محبوبیت زیاد آن می شود.
– پارچه جین یا لی Denim
این پارچه هم از الیاف طبیعی و پنبه ای ساخته می شود. بافت پارچه چین استحکام و دوام بالا و راحتی زیادی دارد. پارچه لی بیشتر برای تولید شلوار استفاده می شود اما می توان جلیقه، کت ، دامن و لباس های دیگر هم از آن دوخت. به دلیل کلفت و زمخت بودن جنس این پارچه نمی توان از آن برای لباس راحتی استفاده کرد.
– پارچه شانل
پارچه شانل نوعی پارچه نخی است که می تواند از انواع الیاف مختلف مثل پنبه، ابریشم، پشم و ابریشم هم ساخته شود. از این پارچه به دلیل مقاومت و براقیت بالا در تولید روکش صندلی، بالش و مبل استفاده می شود.
– پارچه تور lace
پارچه تور از الیاف طبیعی و گیاهی بافته می شود. این پارچه برای تزیین لباس ها استفاده می شود. انواع بافتی که برای تور به کار می رود به لباس و تزیینات آن جلوه و زیبایی بیشتری می دهد. از تور برای تزیین لباس، لباس عروس، لباس خواب و حتی تزیین وسایل منزل و دکور استفاده می شود.
– پارچه گینگام Gingham
این پارچه با الیاف پنبه ای است که با نخ های رنگ شده و یک بافت ساده درست می شود. این پارچه معمولا دو رنگ است و پرفروش ترین و پرطرفدار ترین ترکیب رنگ آن قرمز و سفید و آبی و سفید است. این پارچه دو رو است و هر دو طرف آن ظاهر یکسان دارند. از پارچه های ارزان به شمار می رود و برای لباس های روزمره زیادی به کار می رود.
– پارچه موسلین muslin
پارچه موسلین نوعی پارچه نخی به شمار می رود که بافت آن انواع مختلف دارد. بیشتر انواع آن بافت ساده دارد. این بافت ساده از یک نخ تشکیل می شود که به طور متناوب زیر و روی یک نخ تار تکی بافته می شود. بیشترین کاربرد این پارچه برای لباس های روزمره و انواع روپوش است.
پارچه با الیاف مصنوعی
– پارچه پلی استر polyester
شاید باور کردنی نباشد که الیاف پلی استر از زغال سنگ و فراورده های نفتی ساخته می شوند. پارچه پلی استر جایگزین پارچه های نخی شده چون قیمت تمام شده آن کمتر و پارچه ارزان تر است. اما از معایب این پارچه عدم سازگاری آن با طبیعت است . یعنی اینکه پارچه های فرسوده اگر در طبیعت رها شوند تجزیه نمی شوند و ممکن است به طبیعت آسیب هم برسانند. این پارچه کیفیت بالایی ندارد و به حرارت هم چندان مقاوم نیست. به راحتی می سوزد و ممکن است همیشه بوی پلاستیک و مواد شیمیایی هم از خود متساعد کند.
– پارچه نایلون و لیکرا nylon
پارچه نایلون از مواد شیمیایی درست می شود، بسیار حساس به حرارت حساس است و حتی در شستشو و زمان اتو هم نباید در تماس با حرارت باشد. اما مقاومت بسیار بالایی دارد، چروک نمی شود و رنگ ثابت هم هست. اما عدم مقاومت در برابر حرارت و شارژ شدن با الکتریسیته ساکن از ویژگی های منفی آن به شمار می رود.
– پارچه های استات، ریون و ویسکوز
پارچه های بافته شده از الیاف مصنوعی تقریبا همگی در برابر حرارت مقاومتی ندارند و الکتریسیته ساکن خواهند داشت. پارچه های استات، ریون و ویسکوز بسیار لطیف و ابریشمی هستند و رنگ ثابتی دارند.
– پارچه شیفون
پارچه شیفون شفاف و لیز یا لغزنده است و از الیاف طبیعی و مصنوعی بافته می شود. از الیافی مثل ابریشم، پنبه، نایلون و پلی استر که پارچه ای صاف، محکم و شفاف را در اختیار ما قرار می دهد. از شیفون برای تزیین لباس های شب و مهمانی و لباس عروس استفاده می شود. همچنین پرده های فانتری و لباس های سنتی نیز از این پارچه هستند.
– پارچه برزنت tarpaulin
پارچه برزنت از ترکیب پارچه های پلی استر یا بوم و الیاف پلاستیک مثل پلی اتیلن بافته می شوند. برزنت محکم، انعطاف پذیر و مقاوم در برابر آب است. نایلون بخش زیادی از الیاف برزنت را تشکیل می دهد که هم انعطاف پذیری بالایی دارد و هم در برابر کشش مقاوم دارد و هم دوام زیادی دارد. اما از معایب این پارچه عدم سازگاری آن با محیط زیست است. از برزنت برای سایه بان و بیشتر در محیط های خارجی استفاده می شود.
– پارچه مودال modal
پارچه مودال از الیاف نیمه مصنوعی بافته می شود. این الیاف از خمیر درخت راش به دست می آیند و برای تولید پوشال لطیف مثل لباس زیر، لباس خواب، ملحفه و حوله استفاده می شود. پارچه مودال از ریون دوام و انعطاف پذیری بیشتری دارد و نوعی ابریشم مصنوعی به شمار می رود. پارچه مودال از پنبه و ویسکوز گران تر است اما همچنان از پارچه های پرکاربرد به شمار می رود.
پارچه پشمی wool fabric
بسته به اینکه از پشم چه حیوانی برای بافت پارچه استفاده شده باشد ، پارچه را با آن نام می شناسند. مثلا پارچه پشم گوسفند، پشم لاما و موی بز. این پارچه ها عایق حرارت هستند و رطوبت را به آرامی به خود جذب می کمنند. در نتیجه این پارچه ها مناسب ایام سرد سال هستند. با وجود این می توان حتی در فصل های گرم هم از آنها استفاده کرد اما با وجود پارچه های نازک تر در تابستان از الیاف دیگر برای لباس استفاده می شود. پارچه پشمی کیفیت و مقاومت بالایی دارد. مدت طولانی می توان از آن استفاده کرد. پارچه های پشمی کاملا سفید نیستند و کمی تمایل به زردی دارند. پارچه پشمی قیمت بالایی دارد.
– پارچه پشم مرینوس
پشم مرینوس یکی از نرم ترین انواع پشم است که بر پارچه بافته شده از آن برخلاف پارچه های پشمی دیگر ایجاد حساسیت و خارش نمی کند. الیاف مرینوس ظریف هستند و پارچه آن از پارچه های خاص حساب می شود. پارچه چشم مرینوس معمولا به عنوان شلوار و لباس های رویه و جوراب استفاده می شود.
– پارچه موهر mohair fabric
این پارچه از موی بز بافته میشود . بز آنگورا اصالتا متعلق به ترکیه است که از موی آن پارچه ای پر طرفدار با درخشش و نرمی فوق و العاده ای بافته می شود. پارچه موهر گرم است و برای لباس های رسمی و بیرون از منزل استفاده می شود. پارچه موهر هم مانند پشم پارچه ای گران قیمت محسوب می شود.
– پارچه ژرسه
در اصل پارچه ژرسه از پشم بافته می شود اما در حال حاضر این پارچه هم طبیعی و هم مصنوعی است. چون می تواند از پنبه، پلی استر، پشم و ویسکوز بافته شود. این پارچه کشدار، با کیفیت، لطیف و نرم است. روی پارچه ژرسه بافت دندانه ای و پشت آن نوعی کشباف است. وزن این پارچه حدودا سبک تا متوسط است و در تولید انواع بلاس های روزمره و راحتی و گرمکن و روتختی استفاده می شود.
– پارچه کشمیر یا ترمه
کشمیر در واقع از پشم یا موی بز استفاده می شود. کشمیر بافتی ظریف، محکم، سبک و لطیف دارد و کیفیت بالای این پارچه آن را از دیگر پارچه ها متمایز می سازد. پارچه کشمیر نسبت به پارچه هایی که از پشم گوسفند بافته می شوند گرم تر و سبک تر است.ترمه یا کشمیر نرم و عایق است و به اندازه ای لطیف است که لمس کردن آن حسی شبیه لمش پارچه ابریشمی را می دهد. پارچه ترمه سبک تر و گرم تر از پشم گوسفند است و ممکن است در بافت آن از پشم گوسفند استفاده کنند تا وزن بیشتری داشته باشد.
– پارچه جاجیم
پارچه جاجیم از صنایع دستی ایران است که به صورت سنتی در خانواده های روستایی و عشایری بافته می شود. از این پارچه برای لباس های ظریف استفاده نمی شود. اما بالاپوش و روپوش گرمی برای روزهای سرد است. از جاجیم برای روکش یا کیف یا زیراندازهای مختلف استفاده می شود. حتی می توان از آن به عنوان پتو و رو اندازه هم استفاده کرد.
– پارچه ابریشم silk fabric
پارچه ابریشمی لطیف و بسیار پر طرفدار و در عین حال گران قیمت است. این پارچه برای لباس ها اشرافی استفاده می شده است و رنگ پذیر و براق است. پارچه ابریشم ظرافت خاصی دارد که به لباس جلوه ای بی نظیر می دهد. این پارچه سبک و مناسب لباس های ظریف است. البته نگهداری از این پارچه به دقت زیادی نیاز دارد چون به راحتی لکه دار می شود و به شست و شوی مخصوص نیاز دارد.
– پارچه ژرژت
نوعی پارچه کرپ که از ابریشم خالص بافته می شود. البته ممک است از ابریشم مصنوعی، ویسکوز و پلی استر هم ساخته شود. پارچه ژرژت رنگ پذیر است و ممکن است کمی چروک شود. بافت آن سفت تر از پارچه ابریشمی استو شفافیت و براقیت پارچه ابریشمی را ندارد.
– پارچه چرم و خز leather fabric
چرم و خز کیفیت بالایی دارند و از پوست حیواناتی چون گاو،کوسفند، شتر مرغ، تمساح، روباه، موش و حیوانات مختلف دیگر تهیه می شوند. برای به دست آمدن چرم لازم است تا جان حیوانات گرفته شود یا اینکه عضوی مثل دم آنها قطع شود به همین خاطر علاقه چندانی به معرفی بیشتر این پارچه نداریم.